Kilka ogólnych informacji:

• dziecko powinno wdychać powietrze przez nos, a wydychać przez usta- taki tor oddechowy zapewni prawidłowy rozwój i funkcjonowanie aparatu artykulacyjnego
• dzieci, które oddychają  przez usta, mają je cały czas otwarte powinny zostać zapisane na konsultację laryngologiczną
• warto również obserwować sposób oddychania podczas snu
• artykulacja powinna odbywać się na wydechu

 

Zabawy oddechowe

1. Dmuchanie baniek mydlanych w konfiguracji:

długo- krótko- długo

słabo- mocno- bardzo mocno

Tak, żeby dziecko mogło zobaczyć siłę wydechu

2. Wąchanie kwiatów, kolorowych mydełek i pustych opakowań po perfumach.

3. Dmuchanie na zawieszone na nitkach małe elementy np. piórka, wstążeczki.  Również staramy się różnicować siłę wydechu

4. “Kołysanie” misia. Dziecko kładzie się na plecach na płaskiej powierzchni. Na brzuchu kładziemy małą maskotkę. Zadaniem dziecka jest nabranie powietrza do brzuszka (przepony)    i wypuszczenie tak, aby miś się kołysał.

5. Dmuchanie na pocięte paski papieru tak, aby tańczyły.

6. Dmuchanie na wiatraczki, w gwizdki, trąbki itp.

7. Dmuchanie na świecę tak, aby nie zgasić płomienia.

 

Zabawy fonacyjne

1. Zabawy w naśladowanie odgłosów zwierząt. Z pomocą książki możemy naśladować zwierzęta, bawić się w zgadywanki “jakie to zwierzę” i zadawać podchwytliwe pytania na myślenie np. “Idzie baran, za nim koza, a na końcu kot jakie odgłosy wydają”? Ta zabawa świetnie sprawdza się w podczas stania w korku;)

2.Wierszyki dźwiękonaśladowcze np.

Co mówią zwierzaki?

Co mówi bocian, gdy żabę zjeść chce?
Kle kle kle
Co mówi żaba, gdy bocianów tłum?
Kum kum kum
Co mówi kaczka, gdy jest bardzo zła?
Kwa kwa kwa
Co mówi kotek, gdy mleczka by chciał?
Miau miau miau
Co mówi kura, gdy znosi jajko?
Ko ko ko
Co mówi kogut, gdy budzi w kurniku?
Ku ku kukuryku
Co mówi koza, gdy jeść jej się chce?
Mee mee mee
Co mówi krowa, gdy brakuje jej tchu?
Mu mu mu Co mówi wrona, gdy wstaje co dnia?
Kra kra kra
Co mówi piesek, gdy kość zjeść by chciał?
Hau hau hau
Co mówi baran, gdy jeść mu się chce?
Bee bee bee
Co mówi ryba, gdy powiedzieć chce?
Nic! Przecież ryby nie maja głosu.

 

3.Naśladowanie śmiechu różnych ludzi:

• mężczyzna- głośne “hohohoho”
• kobieta- o średnim natężeniu “hahahaha”
• staruszka- cichutko  “hehehehe”
• dziewczynki- piskliwy “hihihihi”
• chłopcy- hałaśliwy “hahahaha”

4. Śpiewanie samogłoskowych kołysanek lalkom i misiom na melodię “Kotki dwa” śpiewamy tylko aaaaaaaaaa lub mruczymy “mmmmmm”

5.Śpiewanie piosenek i mówienie krótkich wierszyków

 

Ćwiczenia artykulacyjne

Ćwiczenia logopedyczne dla dzieci najmłodszych:

 

– Jak kotek pije mleko? Z rąk układamy miseczkę i pokazujemy w jaki sposób kot językiem pije mleko.
– Mlaskanie językiem. Przyklejamy język do podniebienia i głośno odklejamy
– Jak parska koń? Luźne wargi wprawiamy w drgania
– Jaki ryjek ma świnia? Wysuwamy rozchylone wargi do przodu
– Jak ziewa hipopotam? Otwieramy buzię i ziewamy
– Jak dźwięk wydaje sowa? Zaokrąglamy wargi i mówimy: Hu hu hu
 

Ćwiczenia logopedyczne dla dzieci w wieku 3-4 lata

Ćwiczenia żuchwy

Należą do najłatwiejszych, ponieważ wynikają z elementarnych umiejętności dziecka związanych np. z jedzeniem, ziewaniem czy nawet głośnym płaczem

Przykłady:

– Jest noc. Powoli układamy się do snu. Bardzo chce nam się spać. Ziewamy z otwartą buzią
– Udajemy rekiny. Szeroko otwieramy buzię i szybko zamykamy
– Zagrabiamy trawnik i wyobrażamy sobie, że zęby to grabie. Wysuwamy żuchwę i przesuwamy nimi po górnej wardze.
– Żujemy trawę jak kozy. Naśladujemy żucie.

– Wysyłamy buziaczki do mamy. Ściągamy wargi w dzióbek (ważne żeby był symetryczny)    i cmokamy
– Uśmiechamy się przy mocno zaciśniętych wargach
– Uśmiechamy się tak, żeby było widać zęby
– Rybka. Wargi ściągamy w dzióbek i rozchylamy leciutko pyszczek
– Na płaski talerzyk wysypujemy ryż preparowany i prosimy dziecko żeby za pomocą samych warg próbowało jeść
– Osiołek, który robi i-o-i-o
– Karetka, która jedzie na sygnale e-o-e-o
– Policja, która jedzie na sygnale i-u-i-u
– Wąsy. Między wargami i nosem układamy słomkę do picia tak żeby dziecko ją utrzymało.
Ćwiczenia języka:

– język chowamy do buzi i myjemy wewnętrzną powierzchnię zębów
– liczymy językiem zęby na dole
– czubkiem języka dotykamy kącików warg
– z języka robimy koci grzbiet – zaczepiamy język za dolne zęby i wypychamy

 Ćwiczenia pionizacji języka (niezbędne do wymowy głoski “l” i później “sz”, “rz” “cz”, “dż” i “r”)

– kląskamy jak koniki przy jednoczesnych ruchach warg (uśmiech- kółko)
– mlaskamy językiem
– oblizujemy wargi (można je posmarować czymś słodkim)
– udajemy, że liżemy lody

Ćwiczenia na utrwalenie głoski „sz”:

1. W izolacji:

Co szumi? – rodzic wypowiada zdania, a dziecko wybrzmiewa głoskę sz

Szumi morze - szszsz...

Szumi wiatr - szszsz...

Szumi woda - szszsz...

Szumi las - szszsz...

Szumią drzewa - szszsz...

Szumią liście - szszsz...

Szumię ja - szszsz...

Szumisz ty - szszsz...

Szumi mama - szszsz...

Szumi tata - szszsz

Szumi miś - szszsz...

2. Zabawa Mówimy razem - dziecko wybrzmiewa głoskę sz, a rodzic wypowiada pozostałą część wyrazu.

Na początku wyrazu:

sz - minka, sz - mata, sz - pak,

sz - pilka, sz - pital, sz - patułka,

sz - katułka, sz - pulka, sz - koła,

sz - kielet, sz - kiełko, sz - klanka,

sz - tuka, sz - kło, sz - kodnik,

sz - lak, sz - loch, sz - ron,

sz - mer, sz - nur, sz - nurek,

sz - nurówka, sz - para, sz - paragi,

sz - protki, sz - klarnia, sz - klany

Na końcu wyrazu :

tu - sz, ko - sz, kalo - sz,

my - sz, afi - sz, fini - sz,

gula - sz, tu - sz, klo - sz,

baga - ż, banda - ż, figla - rz,

je - ż, kalenda - rz, kołnie - rz,

nó - ż, kucha - rz, pieka - rz,

młyna - rz, tale - rz, wą - ż,

pióropu - sz, ry - ż, gara - ż,

maryna - rz, piep - rz, ku – rz

 

3. Głoska rz (ż) traci na końcu wyrazu dźwięczność i wypowiada się ją jak sz

Zabawa Mały - duży - rodzic wypowiada zdania, a dziecko wybrzmiewa głoskę sz:

Mały Tomek, duży Toma - sz.

Mały Miłek, duży Miło - sz.

Mały Darek, duży Dariu - sz.

Mały Tymek, duży Tymoteu - sz.

Mały Arek, duży Arkadiu - sz.

Mały Grześ, duży Grzego - rz.

Mały Mati, duży Mateu - sz.

Mały Irek, duży Ireneu - sz.

Mały Tadzio, duży Tadeu - sz.

Mały Kazio, duży Kazimie - rz.

 

4.  Zabawa fabularyzowana Król wiatrów :

Za siedmioma lasami, za siedmioma rzekami na ogromnej górze mieszka Król Wiatrów. Wiosną wiatr zlatuje z góry i głośno szumi szszsz budząc zwierzęta ze snu zimowego. Z kolei w sadzie szumi łagodnie szszsz , by nie postrącać płatków z kwitnących drzew. Latem najczęściej leży w hamaku rozwieszonym wśród drzew, które szumią cichutko szszsz. Obserwuje bawiące się dzieci. Gdy nad placem zabaw zbierają się chmury mocno szumi szszsz, by je rozpędzić. Kiedy słońce mocno świeci i dzieciom jest bardzo gorąco, wtedy szumi lekko szszsz. Jesienią zaś przegania czarne, listopadowe chmury, szumiąc groźnie szszsz . Zagląda przy tym do okien, by zobaczyć jak bawią się dzieci w domach i przedszkolach. Stuka w okienka i szumi łagodnie szszsz , aby dzieci wpuściły go do środka. Lecz dzieci wołają: - wietrzyku psotniku masz chmurki przegonić szszsz , utulić sarenki w lesie szszsz, kałuże osuszyć szszsz i liście posprzątać szszsz , bez ciebie cóż zrobi jesień? Gdy przychodzi mroźna, sroga zima wiatr hula po świecie najwięcej i głośno woła szszsz..

 

W SYLABACH:

1.  Szedł po drodze Szymek

do przedszkola

i tak wciąż powtarzał:

szu - szu, szo - szo, sza - sza,

szy - szy, sze - sze.

Taki mały Szymek,

co uczyć się chciał.

Szymek może powtarzać różne sylaby, w których sz jest na początku, w środku lub na końcu sylaby, np.sza - asza - asz. Dzieciom łatwiej jest powtarzać ćwiczoną głoskę, gdy jest ona połączona ze spółgłoską, np. szfa, szcha, szka, szla, szła, szma, szna, szpa, szta.

Codziennie można powtarzać inną sylabę, w różnych kombinacjach, np. sza - asz, sza - asza, szpa - aszpa.

 

2.  Ci! Sza!

Sza! Sza! Sza! - mówię ja. Szy! Szy! Szy! - mówisz ty.

Szo! Szo! Szo! - wołam ja. Szy! Szy! Szy! - wołasz ty.

Szu! Szu! Szu! - śpiewam ja. Szy! Szy! Szy! - śpiewasz ty.

Sze! Sze! Sze! - myślę ja. Szy! Szy! Szy! - myślisz ty.

 

3.  Zabawa Jedzie pociąg:

Dziecko naśladuje rękami kręcące się koła, kreśli linie proste (tory) różnej długości i wypowiada sylaby szu, szu, szu (pociąg jedzie do przodu), usz, usz, usz (pociąg jedzie do tyłu).

 

4.  Zabawa Bębenek:

Rodzic wypowiada słowa rymowanki, a dziecko pokazuje i mówi sylaby.

Na moim bębenku bardzo pięknie gram.

Tu postukam palcem stuk, stuk, stuk (stuku, stuku, puk).

Tu ręką zakręcę sza, sza, sza

A on odpowiada usz, usz, usz (ruch ręki w przeciwnym kierunku)

Teraz będzie cisza sza, sza, sza (wypowiadanie szeptem z palcem wskazującym na ustach)

Bo już koniec grania sza, sza, sza

 

Ćwiczenia przygotowujące do poprawnego mówienia głosek „k,g”

1. Opieranie czubka języka o dolne zęby i cofanie go w głąb jamy ustnej, aby nastąpiło uniesienie grzbietu języka do góry - zabawa Koci grzbiet.
2. Picie gęstych napojów przez długą i cienką słomkę.
3. Przysysanie drobnych papierków przez rurkę i przenoszenie ich na plansze.
4. Układanie czubka języka za górnymi zębami i opuszczanie go do dziąseł dolnych podczas szerokiego otwierania jamy ustnej.
5. Naśladowanie ssania cukierka i mlaskania całą powierzchnią języka przy opuszczonej żuchwie.
6. Ziewanie przy szeroko otwartych ustach.
7. Wdychanie powietrza nosem i wydychanie ustami, podczas szerokiego otwierania ust.
8. Przyklejanie całej masy języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach, a następnie energiczne opuszczanie przodu języka w dół.